Grootschalige aquathermie en ecologie in balans

Het benutten van warmte en koude uit oppervlaktewater heeft een grote rol in de energietransitie. Aquathermie kan meer dan 40% van de warmtebehoefte van gebouwen leveren, volgens onderzoek door CE Delft en Deltares. Naast deze Thermische Energie uit Oppervlaktewater (TEO) is ook thermische energie uit afvalwater (TEA) en drinkwater (TED) mogelijk, wat bijdraagt aan de diversificatie van energiebronnen.

De techniek van aquathermie heeft zich op kleine schaal van enkele huizen tot een kleine wijk bewezen. In de afgelopen vijftig jaar zijn er al ruim honderd installaties succesvol gerealiseerd in Nederland. Om de potentie van aquathermie echt te gaan benutten is het van belang de stap te zetten naar grootschalige toepassing.

Grootschalige toepassing
Bij grootschalige toepassing van aquathermie kun je denken aan een stad of grote delen van een stad. Een mooi voorbeeld hiervan is de aanstaande realisatie van de tot nu toe grootste aquathermie-installatie van Nederland, die in de Utrechtse nieuwbouwwijk Merwede tussen 2024 en 2027 gebouwd gaat worden. Ook in andere steden gebeurt er veel op het gebied van aquathermie. In Almere blijkt dat 35.000 nieuwbouwwoningen kunnen worden verwarmd en gekoeld met water. Het ontwerp van de wijk is zodanig gemaakt dat de aquathermiebron goed kan worden benut. In Nijmegen is grootschalige aquathermie met de Waal als duurzame bron een realistische optie om de stad met bestaande bouw in de toekomst voor een groot deel te voorzien van warmte. En ook Breda wil aquathermie aan haar energiemix toevoegen. Hier kunnen zo’n 8.000 woningen worden voorzien van warmte uit de rivier De Mark.

Ecologische effecten
Bij het benutten van de potentie van aquathermie is het vinden van een balans met ecologie essentieel. Steeds meer waterschappen denken na over de inzet van aquathermie en zien het als een kans om bij te dragen aan de energietransitie. De temperatuurverandering van het water, het gebruik van waterfilters en de stroming die de techniek veroorzaakt, kunnen invloed hebben op de dieren en planten in het oppervlaktewater. Om groen licht te geven voor aquathermiesystemen en vergunningen te verlenen willen de waterbeheerders weten wat aquathermie betekent het voor het waterleven. Dankzij tools van Deltares en STOWA kunnen de waterschappen de effecten inschatten en meer grip krijgen op de ecologische effecten. Zo is er zicht op de risico’s. Aquathermie kan juist ook positief bijdragen: door kouder water verbetert de  zuurstofhuishouding en wordt de kans op blauwalg tijdens hete zomers kleiner. Ook de circulatie van water en de temperatuurgradiënten door aquathermie kunnen de waterkwaliteit ten goede komen.

Samenwerking
De nodige techniek en ervaring zijn dus voorhanden. De uitdaging ligt vooral in de financiële voorwaarden, de uitvoeringskracht en -capaciteit bij de betrokken partijen en de ecologische balans. Dankzij de diverse projecten, samenwerkingsprogramma’s zoals WarmingUP en NieuweWarmteNu!, onderzoek van kennisorganisaties en stimulans vanuit overheden om aquathermie toe te passen zijn er nieuwe stappen mogelijk om meer grootschalige toepassingen te kunnen realiseren.

Krijg inzicht in het potentieel van TEO, TEA en TED
Wil jij alles weten over de technische, financiële, organisatorische en juridische aspecten van aquathermie? In twee dagen leer je in de cursus Aquathermie over de potentie, betrokken partijen, haalbaarheid en kun je je opgedane kennis toepassen in een praktijkcasus. Interessant voor iedereen die zich bezig houdt met deze vorm van duurzame energie voor de gebouwde omgeving.