Zettingsvloeiing: Van theoretisch fenomeen naar praktische beheersing

In een tijd waarin Nederland voor grote wateropgaven staat, wordt kennis over zettingsvloeiing steeds belangrijker. Richard de Jager, senior discipline engineer bij Boskalis en cursusleider van de PAOTM-cursus Zettingsvloeiing, deelt zijn inzichten over dit complexe fenomeen en het belang ervan voor de Nederlandse infrastructuur.

Groeiende relevantie in een veranderende wereld

“De bekende drijvers van onze business – energiebehoeftes en klimaatverandering – maken dit onderwerp actueler dan ooit,” vertelt De Jager. “We zien dat er enorm veel aan dijken wordt gewerkt in Nederland. Zettingsvloeiing is één van de faalmechanismen die in een dijk kan optreden. Met de grote dijkversterkingsopgave die voor ons ligt, wordt kennis hierover steeds belangrijker.”

De relevantie reikt verder dan alleen dijken. “Bij Boskalis zijn we veel bezig met landaanwinningen, waar zettingsvloeiing een cruciale rol speelt. Het is typisch een mechanisme dat optreedt in jonge gronden – op geologische schaal gezien. Bij landaanwinningen of zandwinputten werk je per definitie met die jonge gronden, wat verklaart waarom baggeraars hier historisch veel mee te maken hebben.”

Lokale ervaring als eerste indicator

Het herkennen van risico’s begint vaak dicht bij huis. “Het is een zeer regionaal fenomeen,” legt De Jager uit. “Alleen al in Zeeland zijn er tussen 1800 en 2000 ongeveer 1200 zettingsvloeiingen geweest. Die lokale ervaring is vaak de eerste indicator. We hebben zelfs projecten gehad waar bewoners spraken over ‘loopzand’ – hun praktijkterm voor grond die verweekt en waar zettingsvloeiing kan optreden.”

Van grondonderzoek naar optimalisatie

De cursus besteedt uitgebreid aandacht aan verschillende niveaus van grondonderzoek. “Je kunt heel simpel kijken met een grove overscan, maar ook geavanceerd grondonderzoek doen. Hoe meer je onderzoekt, hoe beter je kunt optimaliseren,” vertelt De Jager. Hij illustreert dit met een praktijkvoorbeeld van een zandwinput in het Hollands Diep: “Door extra grondonderzoek konden we verder gaan dan de empirische regels uit Zeeland, wat ons een concurrentievoordeel opleverde. Maar het vraagt wel om zeer nauwkeurige uitvoering van de tests.”

Diepgaand begrip essentieel

Anders dan bij veel andere geotechnische vraagstukken, zijn er voor zettingsvloeiing geen standaardmethoden beschikbaar. “Het is niet zo makkelijk als bij bijvoorbeeld een funderingspaal, waar je standaardmethodes hebt om de draagkracht te bepalen,” legt De Jager uit. “Bij zettingsvloeiing is het essentieel dat je het fenomeen echt begrijpt, zodat je weet hoe je beschikbare methodes moet toepassen. Dat begrip weegt hier zwaarder dan alleen het kunnen toepassen van een standaardmethode.”

Actuele toepassingen

De cursus behandelt ook specifieke toepassingen zoals aardbevingsbelastingen, zeer relevant geworden door het programma in Groningen. “Ook al gaat het daar om door mensen geïnduceerde aardbevingen en niet om tectonische, de principes blijven hetzelfde,” verduidelijkt De Jager. “Voor waterkeringen is deze kennis cruciaal. Alleen al bij Boskalis zijn we betrokken bij vijf of zes grote dijkversterkingen, en er komt nog veel meer aan, vooral in het Rivierengebied. Zettingsvloeiing is een standaard faalmechanisme waarop getoetst moet worden.”

Onderscheidende aanpak

Wat de cursus bijzonder maakt is de inhoudelijke diepgang. “We krijgen vaak terug dat het een zeer inhoudelijke cursus is,” zegt De Jager. “Veel cursussen zijn puur toepassingsgericht, maar wij gaan echt de diepte in. Juist voor ervaren professionals is dat waardevol – ze krijgen eindelijk de theoretische onderbouwing van wat ze in de praktijk tegenkomen. Er zijn niet veel cursussen in Nederland die zo ver de diepte ingaan.”

De tweedaagse cursus “Zettingsvloeiing” vindt plaats op 20 en 21 maart 2025. Klik hieronder op de cursus voor meer informatie en inschrijven.